ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Τα δυο πιο βασικά χαρακτηριστικά στα επείγοντα περιστατικά είναι η ύπαρξη οξέος πόνου και (συνήθως) η έλλειψη χρόνου καθώς ο ασθενής προσέρχεται στο ιατρείο έκτακτα. Επομένως σκοπός είναι η πρώτη φάση η αντιμετώπιση των οξέων συμπτωμάτων και σε δεύτερο χρόνο, εφόσον έχει ανακουφιστεί ο ασθενής, συνεχίζεται και ολοκληρώνεται η ενδοδοντική θεραπεία/απονεύρωση.
Πονόδοντος:
Η βασική διαφοροποίηση στις πιο πολλές περιπτώσεις πονόδοντου έχει να κάνει με το κατά πόσον το υπεύθυνο δόντι είναι ζωντανό (οπότε έχουμε οξεία φλεγμονή ζωντανού δοντιού, που ονομάζεται οξεία πολφίτιδα) ή νεκρό (οπότε έχουμε οξύ απόστημα).
ΟΞΕΙΑ ΠΟΛΦΙΤΙΔΑ: ο ασθενής συνήθως δεν μπορεί να εντοπίσει το υπεύθυνο δόντι. Ο πόνος παρατηρείται κυρίως σε κρύα-ζεστά και/ή γλυκά ερεθίσματα και διαρκεί αρκετή ώρα μετά το πέρας του ερεθίσματος. Συνήθως ο ασθενής έχει καταφύγει στη χρήση παυσίπονων και/ή αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για να ανακουφιστεί. Σε προχωρημένη πολφίτιδα, ο πόνος είναι πολύ έντονος, επιδεινώνεται όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος και ενδέχεται ακόμη και ισχυρά παυσίπονα/αντιφλεγμονώδη να μην είναι δραστικά. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ο ασθενής να έρθει άμεσα στον ενδοδοντολόγο. Η έκτακτη αντιμετώπιση περιλαμβάνει τα αρχικά στάδια της ενδοδοντικής θεραπείας/απονεύρωσης ενός ζωντανού δοντιού, δηλαδή την αφαίρεση του ζωντανού ιστού που υπάρχει εντός των ριζών (και ονομάζεται πολφός), την αδρή απολύμανση του εσωτερικού των ριζών, την τοποθέτηση μικρής ποσότητας καταπραϋντικού παυσίπονου φαρμάκου εντός του δοντιού και προσωρινό σφράγισμα. Ταυτόχρονα χορηγούνται παυσίπονα/αντιφλεγμανώδη κατά περίπτωση. Τα αντιβιοτικά δεν ωφελούν στην οξεία πολφίτιδα. Σε δεύτερη συνεδρία, εφόσον έχει ανακουφιστεί ο ασθενής, συνεχίζεται και ολοκληρώνεται η ενδοδοντική θεραπεία/απονεύρωση.
ΟΞΥ ΑΠΟΣΤΗΜΑ: ουσιαστικά πρόκειται για εντοπισμένη συλλογή πύου στην περιοχή γύρω από την άκρη της ρίζας του δοντιού, ως αποτέλεσμα της μόλυνσης και νέκρωσης από μικρόβια. Ο ασθενής συνήθως μπορεί να εντοπίσει το υπεύθυνο δόντι. Ο πόνος είναι συνεχής και πολλές φορές αφόρητος, ενώ επιτείνεται με τη μάσηση και ορισμένες φορές ακόμη και με τη σύγκλειση των πάνω δοντιών με τα κάτω. Ανάλογα με την πορεία της φλεγμονής, ενδέχεται να συνυπάρχει πρήξιμο (οίδημα) στην περιοχή του υπεύθυνου δοντιού, ενώ άλλες φορές μπορεί το πύον να έχει συγκεντρωθεί σαν μια στρογγυλή κιτρινωπή διόγκωση στα ούλα αντίστοιχα με τη ρίζα του δοντιού (κλυδασμός). Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ο ασθενής να έρθει άμεσα στον ενδοδοντολόγο. Η έκτακτη αντιμετώπιση περιλαμβάνει την παροχέτευση του πύου με κάθε τρόπο ώστε να ανακουφιστεί ο ασθενής. Συνήθως με τη διάνοιξη του δοντιού και την προσπέλαση της ρίζας με ειδικά εργαλεία σε όλο το μήκος της επιτυγχάνεται παροχέτευση. Αν συνυπάρχει κλυδασμός, επιβάλλεται να γίνει σχάση για παροχέτευση του πύου. Μόλις ολοκληρωθεί η παροχέτευση του πύου, γίνεται ο καθαρισμός κι η απολύμανση του εσωτερικού της ρίζας, τοποθετείται ειδικό αντιμικροβιακό φάρμακο για να απορροφήσει τυχόν υπολείμματα του πύου (υδροξείδιο ασβεστίου) και προσωρινό σφράγισμα. Αντιβιοτικά χορηγούνται συνήθως όταν συνυπάρχουν γενικά συμπτώματα (πυρετός, κακουχία κλπ). Εφόσον η παροχέτευση ολοκληρωθεί, δε χρειάζεται να μείνει το δόντι ανοιχτό στο στοματικό περιβάλλον. Σε δεύτερη συνεδρία, εφόσον έχει ανακουφιστεί ο ασθενής, συνεχίζεται και ολοκληρώνεται η ενδοδοντική θεραπεία/απονεύρωση.
Σπασμένο δόντι:
Απαιτείται άμεση επικοινωνία με τον ενδοδοντολόγο. Αν το σπασμένο τμήμα έχει βρεθεί, καλό είναι να το φέρει μαζί του ο ασθενής. Η αντιμετώπιση γίνεται ανάλογα με το μέγεθος του κατάγματος, το τμήμα του δοντιού που παραμένει, το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από το κάταγμα, το σχηματισμό της ρίζας και την ύπαρξη συμπτωμάτων.
Δόντι που έφυγε ολόκληρο από τη θέση του μετά από τραυματισμό:
Ο ασθενής μαζεύει το δόντι και κρατώντας το από το σμάλτο, κι όχι από τη ρίζα, το ξεπλένει με τρεχούμενο νερό. Αν είναι εφικτό, μπορεί να το τοποθετήσει εκ νέου στη θέση του στο στόμα και δαγκώνοντας μια γάζα να έρθει αμέσως στον ενδοδοντολόγο. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται άμεση αναφύτευση. Αν ο ασθενής δεν μπορεί να επανατοποθετήσει το δόντι, τότε το ξεπλένει με τρεχούμενο νερό κρατώντας το από το σμάλτο, το τοποθετεί στη συνέχεια σε κρύο γάλα κι έρχεται όσο πιο γρήγορα μπορεί στον ενδοδοντολόγο, για να γίνει η αναφύτευση στο ιατρείο.